Stappenplan om een goede samenvatting te maken

Als je voor een toets een heel hoofdstuk moet leren, is dat best veel informatie in één keer. Een samenvatting helpt je om een verkorte versie te maken, waarin alleen de belangrijkste dingen staan. Dat is handig en door het bezig zijn met de stof helpt het samenvatten je ook nog eens om alles beter te onthouden.

Maak een gewoonte van samenvattingen maken

Als je voor het eerst naar de middelbare school gaat, is het slim om jezelf zo snel mogelijk goede leergewoontes aan te wennen. Ook al valt de hoeveelheid huiswerk in het begin misschien nog wel mee. Dat betekent alleen maar dat je nu relaxed kunt oefenen om een pro te worden in samenvattingen maken. Daar heb je straks, als je meer huiswerk krijgt, plezier van.
 
Maar in het boek staan al samenvattingen, waarom zou ik er dan zelf nog een maken? Het klopt: in veel lesboeken staan aan het eind van het hoofdstuk kant-en-klare samenvattingen met alle begrippen die je moet leren netjes op een rijtje. Tóch heeft het zin om zelf ook een samenvatting te maken. Je bent dan namelijk actief met de stof bezig en moet jezelf steeds afvragen of je alles goed begrijpt. Achteroverleunen is er niet bij. Bovendien kun je je eigen woorden gebruiken, waardoor je makkelijker leert.
 

Op papier of online?

Als je dingen opschrijft dan onthoud je ze beter, blijkt uit onderzoek. Daarom is het slim om je samenvattingen op papier te maken en niet met de computer. Op papier is het bovendien makkelijker om ook tekeningetjes, pijlen, schema’s, symbolen enzovoort te gebruiken.
 
 

Stappenplan om een samenvatting te maken

1. Lees het hoofdstuk eerst zoekend door en scan op koppen, tussenkoppen en woorden die vet of schuin gedrukt staan. Het kan handig zijn om hiervan een mindmap te maken.
2. Bedenk wat je al weet over het onderwerp en lees dan de hele tekst door. Sluit de tekst aan bij wat je al weet? Kloppen de verwachtingen die je had voordat je de tekst had gelezen? Snap je hoe de alinea’s onderling verband houden? Zorg dat je de tekst begrijpt voordat je verder gaat.
3. Lees dan steeds één alinea en doe het boek dicht. Schrijf (uit je hoofd) in je eigen woorden zo kort mogelijk op waarover deze alinea gaat. Controleer daarna met het boek of het klopt wat je hebt opgeschreven. Vul zo nodig aan of corrigeer. Het kan handig zijn om tijdens het lezen in het boek kernzinnen te onderstrepen (als je in het boek mag schrijven), zodat je beter onthoudt wat je op wilt schrijven.
4. Bestudeer ook de illustraties. Begrijp je wat deze illustratie laat zien? En hoe de afbeelding past bij de tekst die je hebt gelezen? Schrijf dit zo nodig op in je samenvatting. Teken eventueel het plaatje erbij.
5. Schrijf alle woorden die vet of schuingedrukt zijn op en schrijf in je eigen woorden op wat ze betekenen.
6. Markeer jaartallen, plaatsnamen, formules en andere belangrijke dingen.
7. Verduidelijk je samenvatting met tekeningetjes, pijlen of schema’s.
8. Ga na of je jouw samenvatting echt goed begrijpt (en of alles zo duidelijk is dat je het na een week ook nog begrijpt). Zijn er dingen die waarover je twijfelt of die je niet helemaal snapt? Zoek ze op in het boek of vraag tijdens de volgende les aan je leraar.

 

Tip 1: Gebruik de post-it methode

Vind je het lastig om je samenvatting beknopt te houden? Experimenteer dan eens met de post-it methode. Per alinea mag je niet meer gebruiken dan één post-it-briefje! Plak de briefjes bijvoorbeeld op je slaapkamerdeur of op een whiteboard. Zorg dat je daarbij kunt zien wat de samenhang is tussen de briefjes. Op whiteboard kun je met een stift bijvoorbeeld nog pijlen toevoegen. Maak voor de zekerheid een foto van het eindresultaat, voor het geval er na een tijdje een post-itje loslaat.
 

Tip 2: Kijk ook naar het werkboek

Bij de meeste vakken heb je een tekstboek en een werkboek. In het tekstboek staan de uitleg, begrippenlijsten, schema’s, enzovoort. Die heb je natuurlijk nodig voor je samenvatting. Maar vergeet niet om ook in het werkboek te kijken. De vragen en opdrachten in het werkboek zijn bedoeld om de lesstof te verwerken (begrijp je het echt?) en helpen je om te achterhalen wat nou echt het allerbelangrijkste is in de lesstof.
 

Samenvatten doe je voor jezelf

Een samenvatting maken is heel persoonlijk. Jíj moet er wat aan hebben en hem kunnen gebruiken bij het leren. Verzin je eigen afkortingen en symbolen en bedenk gerust rare ezelsbruggetjes (hoe gekker ze klinken, hoe beter je ze onthoudt).
 
Ben je een beelddenker en vind het makkelijker om plaatjes te onthouden dan woorden? Maak dan tekeningen en schema’s in je samenvatting. Het hoeft er niet mooi uit te zien, als het voor jou maar werkt.
 
Net als bij aantekeningen maken, zal het een tijdje duren voor je dé manier hebt gevonden die bij jou past. In het begin kost het samenvatten je misschien nog vrij veel tijd, terwijl het voor je gevoel niet zo veel oplevert. Blijf er toch mee doorgaan, want op den duur ga je er heel veel gemak van hebben als je goed kunt samenvatten. Het scheelt je tijd, geeft je overzicht en helpt je bij het leren.