De voor- en nadelen van een combinatiegroep

Op steeds meer basisscholen komen combinatieklassen voor. Bijvoorbeeld van groep 3 en 4 of groep 7 en 8. Veel ouders zijn huiverig als ze horen dat hun kind volgend schooljaar in een combinatiegroep komt. Over de voor- en nadelen van combinatiegroepen.

Steeds meer combinatieklassen

In Nederland worden steeds minder kinderen geboren. Daardoor dalen de leerlingenaantallen. Kleine scholen op het platteland merken daar het meest van, maar ook grotere scholen ondervinden de gevolgen.

Scholen ontkomen er soms niet aan om groepen samen te voegen. Dan ontstaan combinatiegroepen met kinderen uit twee (of soms drie) verschillende leerjaren.

 

Wat is de invloed van een combiklas?

Leert mijn kind wel genoeg? Is het niet te onrustig in zo’n combinatiegroep? Zijn de jongere kinderen wel opgewassen tegen de ouderen? Het zijn allemaal logische vragen die ouders stellen als ze horen dat hun kind in een combinatieklas komt.

Uit diverse onderzoeken is gebleken dat kinderen in een combinatiegroep niet slechter af zijn dan in een homogene (‘gewone’) klas. Combinatiegroepen zijn niet nadelig voor de ontwikkeling van een kind. Leerlingen in een combinatiegroep leren net zo veel als andere kinderen. Ook lijdt het welbevinden van kinderen niet onder een combinatiegroep.

 

Nadelen van een combinatiegroep

Om een combinatiegroep succesvol te laten draaien, is het wel een voorwaarde dat de klas een leerkracht heeft die opgewassen tegen die taak. Lesgeven aan een combinatiegroep vergt meer organisatorische inspanning van de meester of juf. "Zo nu en dan lijkt de leerkracht in de combinatieklas op een organist die tegelijkertijd ook nog de dirigent is", aldus een Zwitserse pedagoog.

Sommige kinderen worden in hun onzekerheid aangewakkerd doordat de oudere kinderen in de groep veel meer kunnen dan zij. Voor de oudste kinderen zijn sommige gezamenlijke activiteiten soms te kinderachtig.

 

Voordelen van een combinatiegroep

Maar er zitten ook positieve punten aan een combinatiegroep. Niet voor niets kiezen onderwijsvormen als montessori, jenaplan en dalton er heel bewust voor leerlingen van verschillende leeftijden in één groep te plaatsen.

Het leeftijdsverschil heeft vaak een positieve invloed op de (sociale) ontwikkeling van kinderen. Jongere kinderen leren van de oudere kinderen, de oudere kinderen leren veel van het helpen van jongere kinderen. Bovendien leren kinderen in combinatiegroepen over het algemeen erg goed zelfstandig en geconcentreerd werken.

Combinatiegroepen kunnen ook een voordeel zijn voor kinderen die in één of meer vakken achterlopen of juist vooruit zijn. Ze kunnen gemakkelijker aanschuiven bij de instructie van het andere deel van de groep. Zwakke leerlingen uit de hoogste groep krijgen meer uitleg en herhaling, terwijl goede leerlingen uit de laagste groep in aanraking komen met meer uitdagende lesstof.

"Melle heeft moeite met rekenen. Daarom schuift hij aan bij de uitleg van groep 5, zo krijgt het allemaal een keer extra mee. Doordat het een combinatiegroep 5/6 is, kan dat gemakkelijk. Zo is er ook een meisje in groep 5 dat met taal juist voorloopt; zij doet mee met de taallessen van groep 6." Bart, vader van Melle (9)

 

Een combigroep 2/3, kan dat wel?

Steeds vaker worden op basisscholen combinatiegroepen gemaakt van groep 2 en groep 3. Dat lijkt in eerste instantie een moeilijke combinatie. Kinderen in groep 2 zijn immers nog vooral bezig met spelen, terwijl in groep 3 al echt wordt gewerkt met leren lezen, rekenen en schrijven.

Toch blijkt een combinatieklas 2/3 in de praktijk juist erg goed te werken. Tussen groep 2 en groep 3 lijkt soms een grote kloof te zitten, die alleen overbrugt kan worden als een kind bijna van de ene op de andere dag verandert van een kleuter in een schoolkind.

Door te kiezen voor een combinatiegroep 2/3 verloopt de overgang van spelen naar leren daarentegen heel natuurlijk. Kleuters die al graag wat willen weten van letters en cijfers, vinden voldoende aansluiting en groep 3-kinderen die nog heel graag spelen komen ook beter aan hun trekken.

 

Hoe werkt een combinatiegroep?

Kinderen die in een combinatiegroep zitten, moeten leren omgaan met situaties waarin de meester of juf even geen aandacht voor hen heeft. ‘Uitgestelde aandacht’ heet dat in onderwijsjargon. Soms krijgt het ene deel van de groep uitleg en moet de andere helft zelfstandig werken, dan weer zijn de rollen omgedraaid.

Bij nieuwe combinatiegroepen besteedt de leerkracht aan het begin van het schooljaar veel aandacht aan deze werkwijze, waardoor kinderen al snel vertrouwd raken met de situatie. Natuurlijk worden de twee helften van een combinatiegroep niet voortdurend opgesplitst. Er zijn ook veel klassikale lessen, waarbij alle kinderen hetzelfde doen.

Lesmethodes houden rekening met combinatiegroepen en geven in de lerarenboeken precies aan hoe de stof kan worden behandeld in de combinatiegroep.